содржина на блогот
Овој блог ги содржи темите и наставните единици застапени во средното стручно образование по предметот македонски јазик и литература.
За полесно снаоѓање - само кликнете на насловот кој ве интересира!Ако ви е полесно, изберете ја страницата со годината во која учите :
прва,
втора,
трета,
за да не ви се мешаат непотребните постови.
(Оние наслови што недостасуваат, со време ќе бидат надополнети, а наставните единици од четврта година ќе бидат обработени дури следната година).
Насловите се подредени според наставните програми во прва, втора, трета и четврта година.
ПРВА ГОДИНА
1. Наставна програма за прва година стручно образование по македонски јазик и литература
Јазик
1. Наука за јазикот
- Знак; симболи и сигнали;
- Комуницирање, јазикот како средство за комуникација и како систем од знаци
- Видови комуникација
- Функциите на јазикот
- Национален (општонароден) јазик
(Дијалектите на националниот јазик;
Стандарден (литературен) јазик)
- Видови писма
2. Историски развој на македонскиот јазик
- Македонскиот јазик во семејството на (јужно) словенските јазици
- Почетоци на словенската писменост; старословенскиот јазик
- Македонската варијанта на црковнословенскиот јазик
3. Акцент
- Акцентот во македонскиот литературен јазик
- Отстапување од третосложното акцентирање
- Акцентски целости - видови (+ вежби)
4. Фонетика
- Глас и фонема; глас и буква
- говорни органи
- Поделба на гласовите; - Поделба на самогласките - Поделба на согласките
- Гласовни промени: - едначење по звучност;
- редување (замена на гласовите)
- испуштање (елизија) на гласовите (+ вежби од фонетика);
- обезвучување на крајот од зборот (како говорна форма)
5. Правопис
- Употреба на голема буква
- Правопис на некои согласки (ј, ќ, ѓ, л, љ)
- Правопис на броевите
- Удвоени согласки
- Слеано и разделено пишување на зборовите
- Делење на зборот на крајот од редот
- Скратеници и скратување на зборовите
- Интерпункциски и правописни знаци:
- точка
- запирка
- прашалник и извичник
- две точки, точка и запирка
- наводници, загради
- црта (тире), цртичка
- апостроф, надреден знак
Литература
1. Теорија на литературата
- Поим за текст (литературата и јазикот) - Литературата како уметност
- Настанокот на уметноста (видови уметност: просторна...)
- Фолклорот и митот како извори за литературата
- Наука за литературата;
- Поделби на литературата
- Епика: - стих и проза; - наратор, настан, лик, атрибути на ликот, сиже, фабула...;
- епски видови;
- епски видови во стих;
- епски видови во проза (митови, легенди, преданија, народни приказни, анегдоти, гатанки, пословици, поговорки, раскази и романи) - со примери
- Лирика: - особености; стих и проза, лирски субјект;
- лирски видови;
- композиција на песната (стих, строфа, метрика, ритам);
- ритмички стапки
- Видови стихови (силабичен, тонски, силаботонски, скалест, слободен); рима (паралелна, вкрстена, обградена; машка, женска, дактилска)
- сонет, сонетен венец;
фигуративноста на говорот: стилски изразни средства:
- Стилски изразни средства (фонетско-морфолошки: асонанца, алитерација, ономатопеја, парономазија, анафора, епифора, симплоха, палилогија)
- Стилски изразни средства (синтаксички: компарација, антитеза, словенска антитеза, реторско прашање, инверзија, елипса, асиндетон, полисиндетон, градација)
- стилски изразни средства (семантички: тропи: епитет, метафора, алегорија, симбол, метонимија, персонификација, хипербола, литота, иронија, парадокс)
- Лирско-епски видови (балада, романса, поема, роман во стих)
- Драма: - поим за драма, елементи на драмата, композиција - времето и просторот во драмата
- драмски видови
- Литературно-научни видови и публицистика - есеј - биографија, автобиографија - патопис, расправа, статија - репортажа, фељтон, полемика
2. Историја на литература
- Асиро-вавилонска литература; Гилгамеш
- Старохебрејска литература (Стар завет; Песна над песните, Нов завет)
- Древнобалканска (старогрчка) митологија
- избор раскажани митови - „Дедал и Икар“, „Тантал“, „Сизиф“, „Орфеј и Евридика“, „Ахил“, „Одисеј“, „Едип“, „Митот за златното јаболко“.
- Митот за Сизиф (текст)
- Хомер („Илијада“)
- „Илијада“ (прераскажана со илустрации)
3. Средновековна литература;
Почетоци на словенската писменост
- Панонски легенди: житијата на Кирил и Методиј; мисиите
- Охридска книжевна школа - Климент Охридски
- Пофалното слово од Климент
- Црноризец Храбар - О писменех
- О писменех (текстот)
лектири:
македонски народни песни
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
ВТОРА ГОДИНА
2. Наставна програма за втора година стручно образование по македонски јазик и литература
1. тема
Историски развој на македонскиот јазик
1.1. Македонското јазично прашање на преминот од 19. во 20. век (Јазикот на македонските автори: К. Миладинов, Р. Жинзифов, Г. Прличев)
1.2. Учебникарската дејност во Македонија: П. Зографски, Ѓ. Пулевски, К. Шапкарев.
1.3.Лозарите - претходници на Мисирков
- општествено-политичките прилики во Македонија во втората половина на 19. век
1.4. К.П.Мисирков: Живот и дело и неговите погледи за македонскиот литературен јазик. („За македонцките работи“)
- Неколку зборои за македонцкиот литературен јазик
- резиме на темата (со прашања за повторување)
- тест прашања за темата Историски развој на македонскиот јазик (2)
2. тема
Морфологија и морфосинтакса
2.1. Морфологијата како дел од граматиката; Поим за морфема; Видови морфеми;
Збороформа; Зборовни групи и подгрупи.
2.2. Именки, класификација
- граматички категории кај именките
- форми за обраќање кај именките (вокативни форми)
2.2.1. Образување и функции на именките во реченицата
2.3. Придавки; Поделба на придавките
2.3.1. Граматички категории на придавките
- степенување на придавките, 2.3.2. Функции на придавките во реченицата (+ вежби)
2.4. Броеви (Граматички категории; Броеви за одредена и приближна бројност)
2.5. Заменки; Видови заменки (според значењето и функцијата)
- вежби за именски зборови
2.6. Глаголи
Граматички категории на глаголот
2.6.1. Класификација на глаголите (групи и подгрупи) Формите на глаголот
Прости глаголски форми: (Сегашно време; Заповеден начин; Минато определено (свршено и несвршено) време)
2.6.4. Нелични глаголски форми (именски форми на глаголот) (Глаголска л-форма; Глаголска придавка; Глаголска именка; Глаголски прилог)
Сложени глаголски форми: (Минато неопределено (свршено и несвршено) време; Предминато време; Идно време, минато-идно време, идно-прекажано време; Можен начин; Глаголски конструкции со сум и има)
2.7. Прилози; Потекло, образување, поделба и функции
2.8. Предлози
2.9. Сврзници и сврзувачки зборови
2.10. Честички
- Извици
- Модални зборови
- вежби - глаголи и неменливи зборови
3. тема
Лексикологија - вовед
3.1. Поим за зборот и основни типови лексички значења на зборовите
3.2. Лексиката според процесот на обновување
3.3. Лексиката според потеклото на зборовите
- стилска вредност на зборовите (деминутиви, хипокористици, аугментативи, пејоративи)
3.4. Лексиката според формата и сферата на употреба
- вежби лексикологија
4. тема
Лексикографија
4.1. Поим и предмет на лексикографијата
4.2. Основни типови речници (лингвистички и енциклопедиски речници)
Подрачје: Комуникации
1. тема
Практично-професионална комуникација
1.1. Разговор
1.2. Опишување (дескрипција)
1.3. Раскажување и прераскажување
2. тема
Известување
2.1. Вест
2.2. Соопштение
2.3. Покана
2.4. Реферат
2.5. Телеграма
3. Импресија
4. Интерпретирање
4.1. Читање
4.2. Рецитирање
5. тема
Литературно-научни видови и публицистика
5.1. Биографија
5.2. Автобиографија
5.3. Патопис
5.4. Репортажа
5.5. Фељтон
Подрачје: Литература
1. тема
Хуманизмот и ренесансата во Европа
1.1. Данте Алегиери
„Божествена комедија“- „Пеколот“ со илустрации
(Воведна песна - анализа)
„Воведна песна“ - текстот на целата песна
- корисни врски за „Пеколот“ од Данте
1.2. Франческо Петрарка
„Канцониер“ (10 сонети)
1.3. Вилијам Шекспир - живот и творештво -„Хамлет“
- „Хамлет“ (прераскажана)
- ликот на Хамлет
1.4. Мигел де Сервантес „Дон Кихот“ (вовед)
- „Дон Кихот“ (прераскажана)
2. тема
Класицизмот во европската литература
2.1. Жан Батист Поклен Молиер „Тартиф“
- извадоци од „Тартиф“ (1чин)
3. тема
Просветителство
3.1. Просветителството во Европа (преглед)
3.2. Просветителството во Македонија
3.2.1. Јоаким Крчовски („Слово заради завист“)
- „Слово заради завист“ (текстот)
3.2.2. Кирил Пејчиновиќ
- извадоци од „Слово за празниците“ („Огледало“)
- значењето и јазикот на првите македонски просветители (+ прашања за повторување)
- првите македонски печатници
3.2.3. Теодосија Синаитски (печатниците)
3.2.4. Јордан Хаџи Константинов - Џинот
4. тема
Романтизам
4.1. Романтизмот во Европа (особености)
4.1.1. Џорџ Гордон Бајрон „Странствувањето на Чајлд Харолд“
4.1.2. Александар С. Пушкин „Евгениј Онегин“
4.2. Романтизмот и културната преродба во Македонија
Собирачи на македонското народно творештво:
4.2.1. Димитрија Миладинов
4.2.2. Константин Миладинов - поетско творештво
4.2.3. Рајко Жинзифов: „Глас“, „Прошедба“
4.2.4. Григор Прличев „Сердарот“
Лектири:
1. Џовани Бокачо „Декамерон“
- цели раскази од „Декамерон“ - „Увод“, „Босилокот на Изабета“, „Форезе и Џото“, „Славејчето“, „Франческа и огледалото“, „Приказна за соколот“, „Маркизот од Салуцо“
2. Франце Прешерн „Сонетен венец“
3. Македонски народни приказни
4. Григор Прличев „Скендербег“
5. По избор на учениците
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Преку врските достапете до насловите што ве интересираат:
- Македонскиот јазик меѓу двете светски војни (Македонскиот јазик во текот на НОБ; прогласување на македонскиот јазик како службен во НРМ (2 август 1944);
- Л.Н. Толстој „Смртта на Иван Илич“
Појава, особености и главни претставници;
Едгар Алан По „Гавранот“
Шарл Бодлер „Албатрос“
Марко Цепенков „Силјан Штркот“
Војдан Поп Георгиев Чернодрински „Македонска крвава свадба“
Појава, особености и главни претставници;
- Васил Иљоски „Чорбаџи Теодос“;
- Антон Панов „Печалбари“;
- Ристо Крле „Парите се отепувачка“
- Кочо Рацин „Песни“ (избор);
- Венко Марковски „Песни“ (избор);
- Коле Неделковски „Песни“ (избор);
- Писатели Македонци кои пишувале на други јазици:
- Појава, особености и главни претставници;
- Славко Јаневски „Улица“;
- Стале Попов „Крпен живот“;
Габриел Гарсија Маркес „Сто години самотија“ или „На полковникот нема кој да му пишува“
Елисавета Багрјана „Песни“ (избор);
Михаил Ренџов „Псалми“;
Н.В.Гогољ „Избор од расказите“;
А. Ками „Недоразбирање“.
2.2. Соопштение
2.3. Покана
2.4. Реферат
2.5. Телеграма
3. Импресија
4. Интерпретирање
4.1. Читање
4.2. Рецитирање
5. тема
Литературно-научни видови и публицистика
5.1. Биографија
5.2. Автобиографија
5.3. Патопис
5.4. Репортажа
5.5. Фељтон
Подрачје: Литература
1. тема
Хуманизмот и ренесансата во Европа
1.1. Данте Алегиери
„Божествена комедија“- „Пеколот“ со илустрации
(Воведна песна - анализа)
„Воведна песна“ - текстот на целата песна
- корисни врски за „Пеколот“ од Данте
1.2. Франческо Петрарка
„Канцониер“ (10 сонети)
1.3. Вилијам Шекспир - живот и творештво -„Хамлет“
- „Хамлет“ (прераскажана)
- ликот на Хамлет
1.4. Мигел де Сервантес „Дон Кихот“ (вовед)
- „Дон Кихот“ (прераскажана)
2. тема
Класицизмот во европската литература
2.1. Жан Батист Поклен Молиер „Тартиф“
- извадоци од „Тартиф“ (1чин)
3. тема
Просветителство
3.1. Просветителството во Европа (преглед)
3.2. Просветителството во Македонија
3.2.1. Јоаким Крчовски („Слово заради завист“)
- „Слово заради завист“ (текстот)
3.2.2. Кирил Пејчиновиќ
- извадоци од „Слово за празниците“ („Огледало“)
- значењето и јазикот на првите македонски просветители (+ прашања за повторување)
- првите македонски печатници
3.2.3. Теодосија Синаитски (печатниците)
3.2.4. Јордан Хаџи Константинов - Џинот
4. тема
Романтизам
4.1. Романтизмот во Европа (особености)
4.1.1. Џорџ Гордон Бајрон „Странствувањето на Чајлд Харолд“
4.1.2. Александар С. Пушкин „Евгениј Онегин“
4.2. Романтизмот и културната преродба во Македонија
Собирачи на македонското народно творештво:
4.2.1. Димитрија Миладинов
4.2.2. Константин Миладинов - поетско творештво
4.2.3. Рајко Жинзифов: „Глас“, „Прошедба“
4.2.4. Григор Прличев „Сердарот“
Лектири:
1. Џовани Бокачо „Декамерон“
- цели раскази од „Декамерон“ - „Увод“, „Босилокот на Изабета“, „Форезе и Џото“, „Славејчето“, „Франческа и огледалото“, „Приказна за соколот“, „Маркизот од Салуцо“
2. Франце Прешерн „Сонетен венец“
3. Македонски народни приказни
4. Григор Прличев „Скендербег“
5. По избор на учениците
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Преку врските достапете до насловите што ве интересираат:
Наставна програма по македонски јазик и литература за трета година средно стручно образование.
Македонски јазик
Тема 1
- Македонскиот јазик меѓу двете светски војни (Македонскиот јазик во текот на НОБ; прогласување на македонскиот јазик како службен во НРМ (2 август 1944);
- модална карактеристика (структура) на реченицата: расказни, прашални, заповедни и желбени реченици;
5 Сложена реченица:
* сврзнички и бесврзнички сложени реченици;
* независносложени реченици:
- составни;
- спротивни;
- разделни;
- исклучни;
- заклучни.
* зависносложени реченици
- временски;
- причински:
- условни;
- последични;
- целни;
- допусни;
- начински.
Подрачје: Практично-професионална комуникација
Тема 1
Креативно пишување (6)
- Есеј (коментар, резиме)
- структура на есејот;
- композиција на есејот;
- видови есеи.
Тема 2
Масовни медиуми (6)
- Весник (списание)
- одлики и функции на списанијата;
- јазикот на списанијата
- Радио
- одлики и функции на радиото;
- јазикот на радиото.
- Телевизија
- одлики и функции на телевизијата
- јазикот на телевизијата
(иако го нема во програмата неопходно е да се спомене интернетот како масовен медиум и неговата функција и јазик)
Тема 3
Презентација (4)
- Реклама и рекламирање
- одлики и функции на рекламата;
- елементи на рекламата и видови реклама;
- рекламирање сопствен производ и услуга.
Литература
Тема 1
Реализам (5)
- Л.Н. Толстој „Смртта на Иван Илич“
Тема 2
Модерната во светската литература (5)
Едгар Алан По „Гавранот“
Шарл Бодлер „Албатрос“
Тема 3
Македонската литература кон крајот на XIX и почетокот на XX век (5)
Војдан Поп Георгиев Чернодрински „Македонска крвава свадба“
Тема 4
Македонската литература меѓу двете светски војни (17)
- Васил Иљоски „Чорбаџи Теодос“;
- Антон Панов „Печалбари“;
- Ристо Крле „Парите се отепувачка“
- Кочо Рацин „Песни“ (избор);
- Венко Марковски „Песни“ (избор);
- Коле Неделковски „Песни“ (избор);
- Писатели Македонци кои пишувале на други јазици:
- Н. Вапцаров;
- Х. Смирненски;
- К. Абрашевиќ;
- А. Крстиќ;
- С. Христов;
- С. Стерју.
Македонската поезија во текот на НОБ:
Македонската поезија во текот на НОБ:
- Мите Богоевски;
- Ацо Краманов.
Тема 4
Повоена македонска литература (15)
- Славко Јаневски „Улица“;
- Стале Попов „Крпен живот“;
Габриел Гарсија Маркес „Сто години самотија“ или „На полковникот нема кој да му пишува“
Елисавета Багрјана „Песни“ (избор);
Михаил Ренџов „Псалми“;
Н.В.Гогољ „Избор од расказите“;
А. Ками „Недоразбирање“.